Dr hab. Aneta R. Borkowska
Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym - objawy i metody postępowania.


Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD) to zaburzenie neurorozwojowe charakteryzujące się nasilonymi, niewspółmiernymi do wieku i poziomu funkcjonowania poznawczego objawami zachowań nieuważnych, impulsywnych i nadaktywnych. Zaburzenie w istotny sposób wpływa na funkcjonowanie szkolne, osiągnięcia edukacyjne i adaptację do wymagań otoczenia społecznego.


Obraz kliniczny ADHD.

  1. Nadruchliwość to nadmierna, w porównaniu do rówieśników, często chaotyczna, aktywność motoryczna nie związana z działaniem celowym. Ten objaw dominuje w wieku przedszkolnym.
  2. Impulsywność oznacza zachowanie podporządkowane impulsowi pojawiającemu się w danej chwili. Dziecko działa zgodnie z tym, co się dzieje wokół, sygnałem do reakcji jest też własna myśl, pomysł pojawiający się w danym momencie. Dziecku brak refleksji o adekwatności i skutkach zachowania. Ma problemy z planowaniem, organizacją, uporządkowaniem i kontrolą zachowania.
  3. Zachowania nieuważne można scharakteryzować jako kłopoty z koncentracją na zadaniu, problemy z długim podtrzymywaniem uwagi na danej aktywności. Dziecko jest nadmiernie podatne na działanie dystraktorów zewnętrznych.
  4. W przebiegu procesów emocjonalnych podkreśla się nadwrażliwość przejawiającą się w łatwym powstawaniu stanów i reakcji emocjonalnych oraz ich dużej sile. Reakcje emocjonalne są niewspółmierne do bodźca, gwałtowne i trudne do opanowania przez dziecko.
  5. Zakłócenia motywacji widoczne są zwłaszcza podczas realizacji zachowania celowego. Dzieci mają gorsze poczucie czasu, mają trudności w czasowym zaplanowaniu czynności, nie potrafią przewidzieć jak długo muszą np. odrabiać lekcje. Ograniczeniu ulega umiejętność podtrzymywanie zachowania nastawionego na osiągnięcie celu.
  6. Zakłócenia pojawiają się także w funkcjonowaniu społecznym. Dzieci z ADHD, ze względu na swoją impulsywność w zachowaniu, mogą mieć trudności w nawiązywaniu, a zwłaszcza utrzymywaniu dobrych relacji społecznych w grupie rówieśniczej. Objawy nadaktywności motorycznej i impulsywność wywołują reakcje niechęci, zniecierpliwienia u osób dorosłych np. nauczycieli, sąsiadów, a nawet rodziców, co prowadzi do problemów we wzajemnych kontaktach.

Główne cele terapii realizuje się dzięki czterem kierunkom oddziaływania: 1/ terapii behawioralno – poznawczej 2/ psychoedukacji rodziców i szkoleń dla nauczycieli 3/ terapii indywidualnej dla dziecka (treningi zastępowania agresji, treningi umiejętności społecznych, terapii neuropsychologicznej), ewentualnie terapii systemu rodzinnego 4/ farmakoterapii.